روسیه و اوکراین از آغاز بزرگترین تبادل زندانیان از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار مسکو خبر داده‌اند و در مرحله اول این روند که قرار است در روزهای آینده ادامه یابد صدها سرباز و غیرنظامی مبادله شدند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، روز جمعه دوم خرداد در شبکه تلگرام نوشت: «مردم خود را به خانه بازمی‌گردانیم. بخش اول توافق تبادل هزار در برابر هزار اجرا شد.»
به گفته زلنسکی، روز جمعه ۳۹۰ نفر از هر طرف مبادله شدند و انتظار می‌رود که این تبادل روزهای شنبه و یکشنبه ادامه پیدا کند.
مقامات دو کشور اعلام کردند که روز جمعه از هر طرف ۲۷۰ سرباز و ۱۲۰ غیرنظامی مبادله شدند.
ساعاتی پیش از مبادله دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، اعلام کرد که اوکراین و روسیه از هفته گذشته که مذاکرات صلح دو طرف در استانبول برگزار شد تبادل زندانیان را در دست بررسی داشتند و این طرح که «به تازگی تکمیل کردند… به زودی اجرایی خواهد شد».
آقای ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «به هر دو طرف به خاطر این مذاکره تبریک می‌گویم. این می‌تواند به چیزی بزرگ منجر شود؟؟؟»
یک روز پیشتر زلنسکی گفته بود که این توافق «شاید تنها نتیجه واقعی» جلسه ۹۰ دقیقه‌ای مذاکره‌کنندگان اوکراینی و روسی در استانبول باشد؛ اولین مذاکرات صلح مستقیم بین اوکراین و روسیه در فوریه ۲۰۲۲، مدت کوتاهی پس از آغاز حمله تمام‌عیار مسکو به اوکراین، برگزار شد.
مبادله روز جمعه در مرز اوکراین با بلاروس انجام شد؛ بلاروس متحد روسیه است و بدون اعزام سربازان خود، از حمله این کشور به اوکراین حمایت کرده است.
ستاد هماهنگی اوکراین برای درمان اسرای جنگی در تلگرام اعلام کرد که سه نفر از ۳۹۰ اوکراینی که به خانه بازگشتند زن بودند.
وزارت دفاع روسیه هم اعلام کرد که ۱۲۰ غیرنظامی آزاد شده توسط اوکراین ساکنان منطقه کورسک هستند؛ جایی که اوت پارسال مورد حمله غافلگیرانه نیروهای اوکراینی قرار گرفت و بخشی از این منطقه ماه‌ها در اختیار این نیروها بود.
یک سازمان اوکراینی که در تبادل زندانیان مشارکت دارد، اعلام کرد که ۷۰ نفر از افرادی که اوکراین مبادله کرد، شهروندان اوکراینی بودند که به جرایمی مانند همکاری با دشمن، خیانت و تروریسم محکوم شده و مایل به اعزام به روسیه بودند.
تبادل ۱۰۰۰ نفر از هر طرف بزرگترین تبادل زندانی در بین چند مبادله‌ای است که از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه خواهد بود. تبادلات قبلی منجر به پیشرفت ملموسی در پایان یافتن جنگ نشد.
روسیه درخواست‌های اوکراین، ایالات متحده و کشورهای اروپایی برای آتش‌بس ۳۰ روزه را رد کرده و پس از مذاکرات استانبول هم هیچ جلسه جدیدی برنامه‌ریزی نشده است.
دونالد ترامپ روز دوشنبه پس از تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت که روسیه و اوکراین «فورا مذاکرات» برای آتش‌بس و پایان جنگ را آغاز خواهند کرد. او واتیکان را به عنوان محل احتمالی مذاکرات بیشتر پیشنهاد کرد.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز جمعه این ایده را رد کرد و همچنین گفت که هیچ تاریخی برای جلسه جدید تعیین نشده است.
لاوروف در سخنان خود در آکادمی دیپلماتیک مسکو گفت: «خیلی‌ها در مورد زمان و مکان برگزاری [نشست مذاکرات صلح] خیال‌پردازی می‌کنند. ما در حال حاضر هیچ ایده‌ای نداریم.»
او افزود که برای روسیه و اوکراین که عمدتا مسیحی ارتدوکس هستند «کمی نامناسب» خواهد بود که «از یک محمل کاتولیک» برای مذاکرات استفاده کنند.
لاوروف گفت: «فکر می‌کنم برای خود واتیکان هم در این شرایط خیلی راحت نخواهد بود که میزبان هیئت‌هایی از دو کشور ارتدوکس باشد.»
وزیر خارجه روسیه همچنین گفت که مسکو به محض پایان تبادل زندانیان، پیش‌نویس سندی را که شرایط برای یک توافق صلح بلندمدت بالقوه را مشخص می‌کند، به اوکراین ارائه خواهد کرد.
اوکراین و دولت‌های اروپایی روسیه را به مشروط کردن آتش‌بس به خواسته‌های غیرقابل قبول و عدم مذاکره با حسن نیت متهم کرده‌اند. بسیاری از تحلیلگران می‌گویند پوتین از هدف مطیع کردن اوکراین دست نکشیده است.
یکی از چندین نکته اصلی مورد اختلاف، درخواست کرملین از اوکراین برای خروج نیروهایش از چهار منطقه نیمه‌اشغالی روسیه است که مسکو به طور بی‌اساس ادعا می‌کند متعلق به روسیه است. زلنسکی تاکید کرده است که اوکراین نیروهای خود را از خاک خود خارج نخواهد کرد.
