ایران چند تأسیسات مهم مرتبط با برنامهٔ هستهای خود دارد که پیشرفت سریع جمهوری اسلامی را در این حوزه رقم میزنند و اکنون موضوع چندین دور مذاکره با ایالات متحده است.
تأسیسات یاد شده که در سراسر کشور، از جمله یکی در قلب تهران، پراکنده شدهاند، گستردگی و تاریخچهٔ برنامهٔ هستهای ایران را نشان میدهد. یکی از آنها به طور خاص، تأسیسات غنیسازی اورانیوم در نطنز است که چند بار هدف عملیات خرابکارانهٔ منتسب به اسرائیل قرار گرفته است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس، نگاهی انداخته است به برخی از تأسیسات مهم ایران و اهمیت آنها در برنامه هستهایش.
تأسیسات غنیسازی نطنز
تأسیسات هستهای نطنز، واقع در ۲۲۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران، پایگاه اصلی غنیسازی اورانیوم در ایران است. بخشی از این تأسیسات به منظور مقاومت در برابر حملات هوایی احتمالی، در فلات مرکزی ایران به صورت زیرزمینی ساخته شده است. در این تأسیسات، چندین آبشار یا گروهی از سانتریفوژها به خدمت گرفته شدهاند که اورانیوم را سریعتر غنیسازی میکنند. ایران همچنین در حال نقب زدن به کوه «کولنگ گزلا» است که درست در پشت حصار جنوبی نطنز قرار دارد. تأسیسات نطنز هدف ویروس استاکسنت قرار گرفته است که تصور میشود ساختهٔ اسرائیل و آمریکا باشد و سانتریفوژهای ایران را نابود کرده است. این تأسیسات همچنین هدف دو حملهٔ خرابکارانه جداگانه قرار گرفته است که به اسرائیل نسبت داده میشود.
تأسیسات غنیسازی فردو
تأسیسات هستهای فردو در حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب غربی تهران واقع شده است. این محل همچنین میزبان آبشارهای سانتریفوژها برای غنیسازی اورانیوم است، اما به اندازهٔ نطنز بزرگ نیست. به نظر میرسد فردو که در زیر کوه مدفون شده و با پدافند ضد هوایی محافظت میشود، برای مقاومت در برابر حملات هوایی طراحی شده است. بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ساخت این تأسیسات دستکم در سال ۲۰۰۷ (۱۳۸۶ خورشیدی) آغاز شد، اگرچه ایران در سال ۲۰۰۹ و پس از کشف آن توسط آمریکا و سازمانهای اطلاعاتی غربی، وجود آن را به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اطلاع داد.
نیروگاه اتمی بوشهر
تنها نیروگاه اتمی تجاری ایران، در بوشهر در کنارهٔ خلیج فارس در حدود ۷۵۰ کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. ساخت این نیروگاه در زمان محمدرضا شاه در اواسط دههٔ ۱۹۷۰ (۱۳۵۰ خورشیدی) آغاز شد. این نیروگاه در زمان جنگ ایران و عراق بارها هدف حمله قرار گرفت. روسیه بعداً ساخت این تأسیسات را به پایان رساند. ایران در حال ساخت دو راکتور دیگر شبیه آن در این محل است. سوخت نیروگاه اتمی بوشهر از اورانیوم غنیشده در روسیه و نه ایران تامین میشود و آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر فعالیت آن نظارت دارد.
راکتور آب سنگین اراک
راکتور آب سنگین اراک در ۲۵۰ کیلومتری جنوب غربی تهران قرار دارد. آب سنگین به خنک کردن راکتورهای اتمی کمک میکند، اما در کنار آن پلوتونیوم نیز تولید میکند که بهطور بالقوه میتواند برای ساخت سلاح هستهای بهکار گرفته شود. اگر ایران تصمیم بگیرد به سلاح هستهای دست پیدا کند، این راکتور میتواند مسیر دیگری به جز استفاده از اورانیوم غنیشده، پیش روی تهران قرار دهد. ایران بر اساس توافق هستهای سال ۲۰۱۵ (تیرماه ۱۳۹۴) با شش قدرت جهانی موافقت کرد که این تأسیسات را برای رفع نگرانیهای پیرامون اشاعهٔ هستهای، بازطراحی کند.
مرکز فناوری هستهای اصفهان
این تأسیسات که در اصفهان، حدود ۳۵۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران، قرار دارد هزاران کارشناس هستهای را به خدمت گرفته است. همچنین سه راکتور تحقیقاتی چینی و آزمایشگاههای مرتبط با برنامه اتمی کشور در آن قرار دارد.
راکتور تحقیقاتی تهران
راکتور تحقیقاتی تهران در مقر سازمان انرژی اتمی ایران، نهاد غیرنظامی ناظر بر برنامه اتمی کشور، واقع شده است. در واقع، ایالات متحده در سال ۱۹۶۷ به عنوان بخشی از برنامهٔ «اتم برای صلح» آمریکا در طول جنگ سرد، این راکتور را در اختیار ایران قرار داد. راکتور تهران در ابتدا به اورانیوم با غنای بالا نیاز داشت، اما بعداً برای استفاده از اورانیوم با غنای پایین بهدلیل نگرانیهای مربوط به اشاعه هستهای، بهروز شد.