نمایندگان ایران و ایالات متحده روز جمعه دوم خرداد دور پنجم مذاکرات بر سر پروندهٔ هسته‌ای جمهوری اسلامی را در میانهٔ اختلافات کلیدی بین دو کشور، بویژه در زمینهٔ غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران، انجام دادند.
این مذاکرات که با میانجی‌گری عمان در محل اقامتگاه سفیر این کشور در رم، پایتخت ایتالیا، صورت گرفت پس از دو ساعت پایان یافت.
محمد البوسعیدی، وزیر خارجهٔ عمان، گفت: این دور از مذاکرات با «برخی پیشرفت‌ها اما بدون نتیجهٔ قطعی پایان یافت».
او ابراز امیدواری کرد که «ظرف روزهای آینده در مورد مسائل باقیمانده شفاف‌سازی کنیم تا به ما امکان دهد که به سمت هدف مشترک در زمینهٔ دستیابی به توافقی پایدار و شرافتمندانه گام برداریم».
وزیر خارجهٔ عمان جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نداد.
خبرگزاری صداوسیما ۹۰ دقیقه پس از آغاز مذاکرات گزارش داد که «استیو ویتکاف به‌دلیل برنامهٔ پروازی که داشت محل مذاکره را ترک کرد».
در همین حال، خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی گزارش داد که «انتظار می‌رود مذاکرات ایران و آمریکا ادامه پیدا کند، ولی تاریخ و محل آن باید از سوی طرف عمانی تعیین شود».
یک مقام ارشد آمریکایی نیز گفت که دور پنجم مذاکرات با ایران «سازنده» بود و افزود که «هنوز کارهایی باید انجام شود».
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این مقام که نامش فاش نشده است در مورد مذاکرات روز جمعه گفت: «مذاکرات هم مستقیم و هم غیرمستقیم بود و بیش از دو ساعت طول کشید. گفت‌وگوها همچنان سازنده است. ما پیشرفت بیشتری داشتیم، اما هنوز کارهایی باید انجام شود».
او افزود: «دو طرف توافق کردند که در آینده نزدیک دوباره با هم دیدار کنند».
ریاست هیئت ایرانی در این مذاکرات را عباس عراقچی، وزیر خارجه، برعهده داشت و مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه، کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر خارجه، و اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه، او را همراهی می‌کردند.
ریاست هيئت آمریکایی نیز با استیو ویتکاف، نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه، بود. مایکل آنتون، رئیس تیم فنی وزارت خارجه، نیز او را در این مذاکرات همراهی کرد.
وزیر خارجهٔ ایران در پایان این دور از مذاکرات به خبرنگاران گفت که «یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی را در دور پنجم مذاکرات داشتیم، مواضع ما کاملا روشن است و بر آن‌ها ایستادگی داریم».
آقای عراقچی افزود: «مذاکرات به‌مراتب پیچیده‌تر از آن هستند که بتوان در دو یا سه جلسه به نتیجه نهایی رسید. اما همین که اکنون گفت‌وگوها در مسیر معقولی قرار گرفته‌اند، خود نشانه‌ای از پیشرفت است».
به گفته او، وزیر خارجۀ عمان ایده‌هایی داشت و قرار شد کار کارشناسی بیشتری در پایتخت‌ها روی آن‌ها صورت بگیرد. این راهکارها احتمالاً می‌تواند راهگشا باشد.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ابراز امیدواری کرد که ایران و آمریکا در یکی دو جلسهٔ آینده به راهکارهایی برسند که مذاکرات قابل پیشرفت باشد.
جدال بر سر «غنی‌سازی» در خاک ایران
هدف از این مذاکرات یافتن راه‌حلی به منظور اعمال محدودیت و نظارت شدید بر برنامهٔ هسته‌ای ایران در ازای لغو یا کاهش تحریم‌های فلج‌کنندهٔ ایالات متحده بر تهران است.
در حالی که طرفین در دور قبلی مذاکرات آن را «مثبت» و «سازنده» خوانده بودند و دونالد ترامپ گفته بود که «توافق نزدیک است»، اما در آستانهٔ دور پنجم گفت‌وگوها، مواضع دو کشور به شدت از هم فاصله گرفت.
آمریکا می‌گوید ایران در هر برنامهٔ هسته‌ای صلح‌آمیزی که دنبال می‌کند، نباید امکان غنی‌سازی اورانیوم را حتی در حد «یک درصد» داشته باشد و باید آن را از خارج وارد کند. جمهوری اسلامی ایران غنی‌سازی را «حق» و «خط قرمز» خود دانسته و گفته که بدون آن توافق ممکن نیست.
وزیر خارجهٔ ایران روز جمعه قبل از عزیمت به رم در صفحهٔ شخصی خود در شبکهٔ ایکس نوشت: «یافتن مسیر دستیابی به توافق، معادلهٔ پیچیده‌ای نیست: سلاح هسته‌ای صفر = توافق داریم. غنی‌سازی صفر = توافقی در کار نیست. زمان تصمیم‌گیری فرارسیده است».
آقای عراقچی شامگاه پنجشنبه نیز به تلویزیون حکومتی ایران گفته بود: «الان زود است قضاوت کنیم. (جمعه) روشن می‌شود که آیا توانستیم پیشرفتی داشته باشیم یا خیر».
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، تهدید کرده که اگر ایران به توافقی دربارهٔ برنامهٔ هسته‌ای خود نرسد، با تحریم‌های ثانویه روبرو خواهد شد و «بمباران» می‌شود.
با این حال، کارولین لیویت سخنگوی کاخ سفید روز اول خرداد با اشاره به گفت‌وگوی تلفنی آقای ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در روز پنجشنبه گفت دو رهبر «گفت‌وگوی سازنده‌ای» داشتند و افزود: «رئیس‌جمهور ترامپ معتقد است که مذاکرات با ایران در مسیر درستی پیش می‌رود».
آمریکا به طور فزاینده‌ای نگران ذخایر اورانیوم ایران است که به گفتهٔ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مواد لازم برای غنی‌سازی در سطح ۹۰ درصد و ساخت دستکم شش بمب اتمی را در اختیار دارد.
ایران ادعای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده و می‌گوید آماده پذیرش راستی‌آزمایی بیشتر است.
دور پنجم مذاکرات دو کشور در میانهٔ انتشار گزارش‌هایی برگزار شد که حاکی از آماده‌سازی ارتش اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران است. مقام‌های تهران روز پنجشنبه نسبت به این تهدیدها هشدار دادند و وزیر خارجه ایران می‌گوید که در هر حملهٔ اسرائیل به این تأسیسات، آمریکا را «سهیم» می‌داند.
«خصمانه» خواندن تحریم تازهٔ آمریکا علیه ایران
در همین حال، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز جمعه در واکنش به تحریم‌های تازهٔ آمریکا علیه بخش ساخت‌وساز ایران، این اقدام را «غیرقانونی، غیرانسانی و خصمانه» خواند.
اسماعیل بقایی در پیامی در شبکهٔ اجتماعی ایکس، استمرار تحریم‌ها را نشانه‌ای از «باور عمیق غلط» مقام‌های آمریکایی دانست که به گفته او گمان می‌کنند این فشارها می‌تواند مسیر توسعه ایران را مختل کند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران در آستانهٔ دور پنجم مذاکرات با آمریکا هشدار داد که چنین اقداماتی «پیش از هر چیز، ارادهٔ آمریکا برای حرکت در مسیر دیپلماسی را زیر سوال می‌برد».
وزارت خارجه آمریکا روز ۳۱ اردیبهشت بخش ساخت‌وساز ایران را که براساس بیانیهٔ آن تحت کنترل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارد و فهرست تازه‌ای از ۱۰ ماده راهبردی را مشمول تحریم‌های ایالات متحده دانست.
