رئیس‌جمهور اوکراین اعلام کرد هیئتی را به ریاست وزیر دفاع خود برای گفت‌وگوهای مستقیم صلح با یک هیئت روسی به استانبول می‌فرستد.
این نخستین مذاکرات مستقیم بین دو کشور بعد از گفت‌وگوهای هفته‌های اولیهٔ تهاجم گستردهٔ روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ خواهد بود.
ولودیمیر زلنسکی روز پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت این اقدام را پس از آن انجام داد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از دیدار مستقیم با او در ترکیه سر باز زد.
رئیس‌جمهور اوکراین که به ترکیه سفر کرده است، در یک کنفرانس خبری در آنکارا گفت هیئت روسی دربرگیرنده «فردی که واقعاً تصمیم‌گیر باشد» نیست و مسکو را متهم کرد که تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ را جدی نمی‌گیرد.
اما او گفت برای این‌که به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نشان دهد که اوکراین به دنبال پایان دادن به درگیری‌هاست، تصمیم گرفت که هیئتی را به استانبول بفرستد.
آقای زلنسکی گفت هیئت اوکراینی به ریاست رستم عمروف وزیر دفاع در مذاکرات حاضر خواهد بود و هدف آن «دست‌کم برداشتن اولین گام‌ها به سمت کاهش تنش و پایان دادن به جنگ، یعنی آتش‌بس است».
این مذاکرات قرار است در کاخ دولماباغچه در استانبول پشت درهای بسته و بدون حضور رسانه‌ها برگزار شود.
غیبت پوتین در مذاکرات
زلنسکی هنگام ورود به آنکارا به خبرنگاران گفت: «ما پس از گفت‌وگو با رئیس‌جمهور اردوغان، دربارۀ اقدامات بعدی تصمیم‌گیری خواهیم کرد. فکر می‌کنم چند ساعت فرصت گفت‌وگوی مهم خواهیم داشت تا تصمیم‌های بسیار مهمی بگیریم.»
او همچنین دربارۀ ترکیب هیئت روسی گفت «ما باید سطح این هیئت، اختیارات آن و این‌که آیا قادر به تصمیم‌گیری هستند یا نه را بررسی کنیم؛ چون همه می‌دانند چه کسی در روسیه تصمیم نهایی را می‌گیرد». او همچنین این هیئت را «تشریفاتی» توصیف کرد.
زلنسکی پیش‌تر پوتین را به ملاقات رودررو در ترکیه دعوت کرده بود و عدم تحقق این دیدار امیدها برای دستیابی به پیشرفتی چشمگیر در مسیر آتش‌بس یا توقف جنگ را کمرنگ کرده است؛ جنگی که به‌عنوان بزرگ‌ترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود.
همچنین گمانه‌زنی‌هایی دربارۀ حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در این گفت‌وگوها مطرح بود، اما با صدور بیانیه‌ای از سوی کرملین مبنی بر تعیین چهار مذاکره‌کننده و چهار کارشناس از سوی پوتین مشخص شد که او نیز در این نشست حضور نخواهد داشت.
ترامپ، که در حال حاضر در چارچوب سفری چهار روزه به خاورمیانه به سر می‌برد، گفته بود اگر حضورش باعث ترغیب پوتین به شرکت در مذاکرات شود، ممکن است به ترکیه برود.
با این حال، در بیانیه‌ای که کرملین روز چهارشنبه منتشر کرد، مشخص شد پوتین در مذاکرات مستقیم با رهبران اوکراین شرکت نخواهد کرد.
در این بیانیه آمده که پوتین روز چهارشنبه فرمانی را امضا کرده که در آن چهار مذاکره‌کننده و چهار کارشناس به‌عنوان اعضای هیئت روسیه معرفی شده‌اند.
در میان مذاکره‌کنندگان، نام معاون وزیر دفاع، الکساندر فومین، نیز به چشم می‌خورد. او پیش‌تر در مذاکراتی که در هفته‌های نخست پس از تهاجم روسیه به اوکراین برگزار شد، شرکت داشت.
«تضمین صلحی طولانی‌مدت با کی‌یف»
ریاست هیئت روسی را ولادیمیر مدینسکی، مشاور پوتین، بر عهده دارد؛ او در آخرین دور مذاکرات که سال ۲۰۲۲ برگزار شد، حضور داشت.
رئیس هیئت روسیه روز پنجشنبه گفت هدف مسکو این است که با جست‌وجوی زمینه‌های مشترک و از بین بردن دلایل درگیری، صلحی طولانی‌مدت با کی‌یف را تضمین کند.
او گفت روسیه مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده در استانبول را ادامه مذاکرات شکست‌خوردهٔ ۲۰۲۲ می‌داند.
مدینسکی در گفت‌وگو با خبرنگاران در استانبول افزود: «ما این مذاکرات را ادامه روند صلح در استانبول می‌دانیم که متأسفانه سه سال پیش توسط طرف اوکراینی قطع شد».
مدینسکی فردی تأثیرگذار در پیشبرد ادعاهای تاریخی روسیه بر بخش‌های وسیعی از اوکراین تلقی می‌شود و کتاب‌های درسی با دیدگاهی ملی‌گرایانه دربارۀ تاریخ روسیه نوشته است؛ ادعاها و دیدگاه‌هایی که مورخان مستقل آن‌ها را رد کرده‌اند.
ایگور کوستیوکوف، رئیس اداره اصلی اطلاعات نظامی که نهاد اطلاعاتی نظامی خارجی روسیه است، نیز به‌عنوان یکی از مذاکره‌کنندگان معرفی شده. در اعلامیۀ کرملین، او به‌عنوان رئیس اداره کل ستاد کل نیروهای مسلح روسیه معرفی شده است.
در سال ۲۰۲۲، چندین دور مذاکره بین دو طرف ابتدا در بلاروس و سپس در ترکیه برگزار شد، اما این مذاکرات در نهایت متوقف شد.
رئیس‌جمهور اوکراین که پیش‌تر پوتین را به دیدار حضوری در جریان مذاکرات امروز در استانبول فراخوانده بود، چند روز پیش گفت که غیبت پوتین نشانۀ روشنی خواهد بود از این‌که او واقعاً خواهان صلح نیست.
زلنسکی روز چهارشنبه گفت: «منتظرم ببینم چه کسی از طرف روسیه خواهد آمد. سپس تصمیم می‌گیرم که اوکراین چه گام‌هایی باید بردارد.»
زلنسکی پیش‌تر اعلام کرده بود که حاضر است با پوتین رودررو دیدار کند، به‌ویژه پس از آن‌که رئیس‌جمهور روسیه خواستار مذاکرات مستقیم شد. او همچنین تأکید کرده که تنها با شخص پوتین دیدار خواهد کرد و نه با هیئتی از مقام‌های مسکو.
پوتین خواستار برگزاری مذاکرات مستقیم «بدون هیچ پیش‌شرطی» شده بود.
هدف از این مذاکرات، حرکت به‌سوی توافق صلح میان کی‌یف و مسکو برای پایان دادن به شدیدترین بحران در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم است. با این حال، غیبت رؤسای جمهور روسیه و آمریکا انتظارات برای دستیابی به دستاوردی چشمگیر در این جنگ را کاهش داده است.
تردیدها نسبت به موفقیت مذاکرات
پیش از آن‌که خبر غیبت پوتین و ترامپ منتشر شود، نسبت به احتمال موفقیت این مذاکرات تردیدهایی وجود داشت.
لیناس لینکویچیوس، سفیر لیتوانی در سوئد، در گفت‌وگو با تلویزیون کارنت‌تایم وابسته به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت هرچند همه خواهان یک پیشرفت بزرگ هستند، اما او زمینه‌ای برای آن نمی‌بیند، زیرا مواضع اولیۀ دو طرف بسیار متفاوت است.
او گفت: «هیچ صحبتی از منافع اوکراین یا مسئولیت حقوقی روسیه در میان نیست، که این موضوع مهمی است، چون تمام آن جنایاتی را که آن کشور و رهبرش مرتکب شده‌اند، نمی‌توان نادیده گرفت و نمی‌توانیم وانمود کنیم که از این به بعد فقط داریم کار تجاری می‌کنیم.»
لینکویچیوس همچنین پیش‌بینی کرد که روسیه در این نشست دربارۀ «ریشه‌های اصلی» درگیری سخنرانی خواهد کرد و تنها در صورتی که این موضوعات مورد بحث قرار گیرند، شاید صحبت‌هایی درباره نوعی آتش‌بس مطرح شود.
آندری یرماک، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اوکراین، نیز در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی لوموند گفت که غیبت پوتین در مذاکرات ترکیه نشانه‌ای خواهد بود از این‌که «مسکو خواهان صلح نیست و آمادگی برای مذاکرات جدی ندارد.»
یرماک در ادامه گفت: «ما به روسیه اعتماد نداریم، اما می‌خواهیم این درگیری پایان یابد و آماده‌ایم هر قالبی برای مذاکره را بپذیریم.»
وزیر خارجه اوکراین، آندری سیبیها، پیش از آغاز مذاکرات، وارد شهر آنتالیا در سواحل مدیترانه‌ای ترکیه شده است؛ جایی که مارک روت، دبیرکل ناتو، ریاست نشست غیررسمی وزرای خارجه کشورهای عضو این ائتلاف نظامی را بر عهده دارد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، که قرار است همراه با فرستادگان ارشد آمریکا، استیو ویتکاف و کیت کلگ، در مذاکرات برای پایان جنگ شرکت کند، روز چهارشنبه در حاشیه نشست وزرای خارجه ناتو با سیبیها دیدار کرد.
سیبیها در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که در این «هفتۀ حساس»، دیدگاه زلنسکی درباره «تلاش‌های بعدی برای صلح» را توضیح داده است. او افزود که در این دیدار با روبیو «منطق گام‌های بعدی را به‌تفصیل بررسی کرده و رویکردهای خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌ایم.»
در هفته‌های اخیر، همزمان با افزایش فشارهای بین‌المللی برای آتش‌بس، روسیه موجی از حملات پهپادی و موشکی را علیه اوکراین آغاز کرده است.
آرتم کوبزار، شهردار موقت شهر سومی، اعلام کرد که در جریان این حملات در منطقه سومی در روز چهارشنبه اردیبهشت دو نفر کشته و دو تن دیگر زخمی شدند. شمار قربانیان بعداً به سه نفر افزایش یافت.
بر اساس گزارش اداره نظامی منطقه‌ای، نیروهای روسیه در طول روز تقریباً ۱۴۰ حمله به ۳۶ منطقه مسکونی در ۱۶ ناحیه محلی مختلف در منطقه سومی انجام داده‌اند.
